พระวงศ์เธอ พระองค์เจ้ายี่เข่ง

[ภูผา..อิงตะวัน]

พระวงศ์เธอ พระองค์เจ้ายี่เข่ง

              พระวงศ์เธอ พระองค์เจ้ายี่เข่ง มีพระนามแต่แรกประสูติว่า หม่อมเจ้ายี่เข่ง เป็นพระธิดาในพระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเพชรหึง พระโอรสในสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท กับเจ้าจอมมารดาชู

              พระองค์ทรงรับราชการฝ่ายในภายในพระบรมมหาราชวัง เริ่มแต่เป็นพนักงานนมัสการมาแต่รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จนถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเป็นทั้งพนักงานนมัสการ และโปรดฯ ให้รับราชการเป็นผู้ถือรับสั่งเข้านอกออกใน ต่อมาโปรดฯ ให้เป็นพนักงานในการพระโอสถ และการอื่น ๆ อันเป็นการที่จะรักษาพยาบาลให้ทรงสบาย ต่อมาเมื่อพระชนมายุสูง ทรงทำหน้าที่คล้าย ๆ แม่บ้าน ตลอดจนเป็นผู้รับพระบรมราชโองการพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ออกไปแจ้งยังเจ้านายหรือข้าราชการฝ่ายหน้า

              ว่ากันว่าพระองค์เป็นคนที่ดุและเข้มงวด แต่เมื่อทรงพระชราแล้ว มักจะทรงเป็นที่แอบขบขัน แอบล้อกันในหมู่เจ้านายแม้แต่พระองค์พระเจ้าแผ่นดินเอง ดังเรื่องเมื่อทรงเป็นพนักงานพระโอสถทรงมีหน้าที่ถวายยาแด่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว แต่ด้วยท่านเสวยพระโอสถยากก็ทรงรีรออยู่ พระองค์เจ้ายี่เข่งก็ทรงคว้าไม้บรรทัดบนโต๊ะทรงพระอักษร ขู่ว่าจะลงพระอาญาหากไม่รีบเสวยพระโอสถเสียโดยเร็ว เรื่องนี้ได้กลายเป็นที่ทรงขบขันพระราชหฤทัยในพระบาทสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงมาก ทรงเล่าพระราชทานข้างในว่า "ฉันไม่กินยา เจ้าเข่งแกจะตีฉัน"


              พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงสถาปนาให้ หม่อมเจ้ายี่เข่ง ขึ้นเป็น พระวงศ์เธอ พระองค์เจ้ายี่เข่ง เมื่อวันศุกร์ เดือน 12 แรม 4 ค่ำ ปีกุน นพศก จ.ศ. 1249 ตรงกับวันที่ 4 พฤศจิกายน พ.ศ. 2430


              พระวงศ์เธอ พระองค์เจ้ายี่เข่ง สิ้นพระชนม์เมื่อวันจันทร์ เดือน 3 ขึ้น 14 ค่ำ ปีวอก อัฐศก จ.ศ. 1258 ตรงกับวันที่ 15 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2439 พระราชทานเพลิงพระศพ ณ พระเมรุวัดสระเกศ วันที่ 24 เมษายน พ.ศ. 2441